Χρώματα-Κυκλοσφραγίδες-Συναισθήματα

Ξεκινώντας από την αρχή της χρονιάς να διαβάζουμε ιστορίες και παραμύθια, ζητείται από τα παιδιά να εκφράσουν λεκτικά τα συναισθήματα των ηρώων. Αναζητούν και εντοπίζουν τους χαρούμενους, τους λυπημένους, τους στεναχωρημένους, τους θυμωμένους ήρωες.

Έχοντας σαν στόχο να έρθουν σε μια πρώτη επαφή οι μαθητές μου με τον κύκλο, σαν σχήμα, με τρία χρώματα, που επέλεξαν τα ίδια, αλλά και να μπουν για άλλη μια φορά στην διαδικασία της ομαδικής εργασίας που απαιτεί υπομονή, μέχρι να έρθει η σειρά σου αλλά και θέληση για συνεργασία, ετοιμάσαμε χρωματιστές κυκλοσφραγίδες.

Τα παιδιά ερχόντουσαν ανά ζεύγος και κλήθηκαν να βάλουν από τρεις σφραγίδες, σε σημείο που δεν έχει σφραγίσει ο φίλος τους. 

 Βέβαια επειδή τους ενθουσίασε η δραστηριότητα δεν τους αρνήθηκα να κάνουν και ατομικές εργασίες, πάλι με τα ίδια χρώματα (είμαστε και οικονόμοι στο σχολείο μας), χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά φελλούς. 

 Επέκταση της δραστηριότητας αποτέλεσε η πρόταση μου να προσπαθήσουμε να κάνουμε τα κυκλάκια της ομαδικής εργασίας προσωπάκια τονίζοντας έτσι τα βασικά χαρακτηριστικά του προσώπου (μάτια, μύτη, στόμα) αλλά και τα τρία πιο γνωστά και αναγνωρίσιμα από τα παιδιά συναισθήματα, τη χαρά, το θυμό και τη λύπη.

 Κάθε μαθητής είχε κυκλοσφραγίσει τρεις διαφορετικούς κύκλους. Εννοείται οτι δεν θυμόντουσαν ποιοι κύκλοι ήταν του καθενός, αλλά και τα παιδιά που το θυμήθηκαν, έπρεπε να διαλέξουν τρεις διαφορετικούς από τους δικούς τους κύκλους και να ζωγραφίσουν τα τρία συναισθήματα, δηλαδή ένα γελαστό, ένα λυπημένο και ένα θυμωμένο προσωπάκι.
 Το αποτέλεσμα ήταν απλά.....υπέροχο!!!

Το όνομα που επέλεξαν τα παιδιά να δώσουν στο έργο τους ήταν : "Οι φίλοι που νιώθουν διαφορετικά".

 Είναι αλήθεια ότι για να φθάσει ένα παιδί στο σημείο να επικοινωνήσει, να εκφράσει το συναίσθημα του, πρέπει πρώτα να το αναγνωρίζει. Αυτό δουλεύουμε καθημερινά στο νηπιαγωγείο, προκειμένου να έχουμε συναισθηματικά υγιή παιδιά.
 Η δραστηριότητα όμως δεν ολοκληρώθηκε σε αυτό το σημείο.
Ρώτησα τους μαθητές μου ποια είναι η δική μας αντίδραση στην όψη του άλλου, δηλαδή πως συμπεριφερόμαστε εμείς όταν ο φίλος μας είναι χαρούμενος, λυπημένος, θυμωμένος ή σκεπτικός.
 Ακολουθούν οι απαντήσες που πήρα, οι οποίες βέβαια αποτελούν και υλικό για περαιτέρω συζήτηση και στο σχολείο αλλά και στο σπίτι.
 Όταν κάποιος είναι στεναχωρημένος:

• πάμε να τον βοηθήσουμε
• τον αγαπάμε
• του ζητάμε συγνώμη
• τον ρωτάμε να μας πει τι του συμβαίνει

Όταν κάποιος είναι σκεπτικός:

• τον ρωτάμε τι κάνει
• κάνουμε τον αδιάφορο
• σκεφτόμαστε κι εμείς

Όταν κάποιος είναι θυμωμένος:

• τρέχουμε να σωθούμε
• του θυμώνουμε κι εμείς
• κάνουμε τους σκληρούς

Τέλος, όταν κάποιος είναι χαρούμενος:

• παίζουμε μαζί του
• τον κάνουμε ακόμα πιο χαρούμενο
• είμαστε κι εμείς χαρούμενοι μαζί του

"Ενα τρίγωνο στη χώρα των κύκλων"

 Ένα βίντεο για τη ξενοφοβία, τον ρατσισμό και τη διαφορετικότητα που παρακολουθήσαμε με αφορμή το πολιτιστικό πρόγραμμα με τα σχήματα που πραγματοποιούμε φέτος.  Ένα βίντεο που στάθηκε αφορμή για να αναρωτηθούμε και να αναζητήσουμε στην παρεούλα τις μαγικές λεξούλες που θα μπορούσαμε να πούμε σε κάποιον "ξένο" που μας πλησιάζει στο χώρο μας, σε έναν νέο συμμαθητή μας, σε κάποιο παιδί που μόλις μετακόμισε στη γειτονιά μας και ήρθε να παίξει στην ίδια παιδική χαρά με εμάς. Τα παιδιά κλήθηκαν να σκεφτούν τι θα έλεγαν για να κάνουν να νιώσει το παιδί αυτό ευπρόσδεκτο.Προσπάθησα να τους κάνω να σκεφτούν πως θα ένιωθαν αν ήταν στη θέση του τριγώνου και τι θα περίμεναν να του πουν οι κύκλοι.
Αξιόλογα και καλοπροαίρετα ήταν όλα όσα ακούστηκαν :

• Καλώς ήρθες.
• Πως σε λένε?
• Αν χρειάζεσαι τη βοήθεια μου,φώναξε με.
• Θες να παίξεις μαζί μου?
• Θες να δούμε παιδικά στη τηλεόραση μαζί?
• Χορεύουμε?
• Είσαι καλά?
• Θέλεις να γίνεις φίλος μας?
• Θες να παίξουμε κάτι όλοι μαζί?
• Τι κάνεις?
• Θες να βγάλουμε παιχνίδια από το μυαλό μας?
• Θες να πάμε κάπου μαζί?
• Θες να κάνουμε κούνια?
• Πάμε μια βόλτα?
• Θέλεις να έρθεις στο σπίτι μου, να παίξουμε ένα πολύ αστείο παιχνίδι?
• Κάνουμε τσουλήθρα?
• Θες να ζωγραφίσουμε παρέα?
• Θέλεις να διαβάσουμε μαζί?
• Τι θα 'λεγες να πάμε διακοπές και να έρθεις?
• Κάνουμε τραμπάλα οι δυο μας?
• Πάμε μια βολτίτσα?
• Έχω μπάλα.Παίζουμε ποδόσφαιρο?
• Πάμε σινεμά να δούμε ταινία?
• Θα τα πούμε αύριο.
• Είναι ώρα για σχολείο.
• Παίζουμε μπάσκετ?
• Πάμε στο λούνα παρκ?
• Έλα να παίξουμε με τις πλαστελίνες.
• Θέλεις να παίξουμε κρυφτό και κυνηγητό?
• Θες να κάνουμε αγώνες?
• Έλα να παίξουμε με τα παιχνίδια μου.
• Καλώς σε βρήκαμε.
• Θες να σου χαρίσω κάτι δικό μου?

6 Μαρτίου 2015, Ημέρα Πρόληψης της Σχολικής Βίας.

"Τι είναι αυτό που με φοβίζει σε ένα φίλο μου?"
 "Τι δεν μου αρέσει να μου κάνει κάποιος φίλος μου?" 

 Είναι οι δύο ερωτήσεις που έκανα στα παιδιά προκειμένου να ξεκινήσει η συζήτηση μας. Απαραίτητη διευκρίνηση ότι μπορούμε να αναφέρουμε τη συμπεριφορά που δεν μας αρέσει ακόμα κι όταν αυτή προέρχεται από κάποιον που δεν είναι φίλος μας, από κάποιον μεγαλύτερο, από έναν γνωστό ή άγνωστο ή ακόμα και από μικρότερο άτομο.

Οι απαντήσεις των παιδιών ήταν οι ακόλουθες:
-Δεν θέλω να με βαράνε.
-Δεν μου αρέσει να μου πετάνε πράγματα πάνω μου.
-Με τρομάζουν οι μπουνιές.
-Φοβάμαι, όταν με βαράει στην κοιλιά.
-Πονάω, όταν με κλωτσάει.
-Δεν θέλω να με γρατζουνάει.
-Δεν θέλω να με σπρώχνει κανείς.
-Δεν μου αρέσουν τα χαστούκια και οι σφαλιάρες γιατί πονάω.
-Πονάω, όταν με τσιμπάει με δύναμη.
-Δε θέλω να με γαργαλάει κανείς στο λαιμό.
-Φοβάμαι στο computer τους σκοτωμούς και τα αίματα.
-Φοβάμαι το σκοτάδι (δεν έχει σχέση με κάποιον συνάνθρωπό μας, όμως ακούστηκε από τα παιδιά έντονα και όφειλα να το καταγράψω).
-Φοβάμαι τις αράχνες, τις κατσαρίδες, τα κουνούπια και τις μέλισσες γιατί τσιμπάνε (σεβαστός και αυτός ο φόβος).
-Δεν μου αρέσει να μου τραβάνε τα μαλλιά.
-Πονάω, όταν μου τραβάνε το αυτί.
-Τρομάζω πολύ όταν μου κάνουν "μπουου..."

 Όλες αυτές οι περιγραφές-βιώματα των παιδιών, είναι συμπεριφορές που τους ενοχλούν και τους προκαλούν φόβο, ανασφάλεια, θυμό, ίσως ντροπή και αγανάκτηση, ακόμα και θλίψη ή στεναχώρια. Όταν επαναλαμβάνονται μπορούν να αναγνωριστούν ως περιστατικά σχολικής βίας ή εκφοβισμού γενικότερα. Όπως όμως και να ονομάζονται, σημασία έχει η συμπεριφορά και η αντίδραση του παιδιού μας σε κάθε δράση που γίνεται εις βάρος του και νιώθει ότι του ασκείται πίεση και το ενοχλεί.

 Επόμενη ερώτηση μου, λοιπόν προς τα παιδιά για να κλείσουμε το θέμα μας ήταν:

"Τι κάνω εγώ, όταν δέχομαι τη συμπεριφορά αυτή που δεν μου αρέσει? Τι λέω για να σταματήσει?"

Κατέγραψα τις παρακάτω απαντήσεις:
-Μη με φοβίζεις.
-Αυτό που κάνεις δεν είναι ωραίο.
-Φύγε μακρυά μου.
-Μη με ενοχλήσεις ξανά.
-Μη με πειράζεις.
-Φύγε από εδώ.
-Σταμάτα.
-Δεν σ' έχω φίλο.
-Δεν θέλω να είμαι μαζί σου.
-Μπορείς σε παρακαλώ να φύγεις.
-Άσε με και μη με ενοχλείς.
-Μη με τρομάζεις.
-Άφησε με ήσυχο.
-Μην το ξανακάνεις.
-Σταμάτα θα το πω στους γονείς μου.

 Το συμπέρασμα της όλης συζήτησης ήταν ότι όποια συμπεριφορά μας ενοχλεί, διαμαρτυρόμαστε για να σταματήσει. Μαθαίνουμε να λύνουμε μόνοι μας τα προβλήματα και τις μικροπαρεξηγήσεις της καθημερινότητας. Όταν όμως αυτός που μας ενοχλεί δεν συμμορφώνεται με τις συστάσεις μας, μοιραζόμαστε το πρόβλημα μας με τους γονείς μας, με τους εκπαιδευτικούς, με κάποιον που εμπιστευόμαστε, ότι δεν θα μας κρίνει, ότι θα μας ακούσει και θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε μαζί αυτό που μας συμβαίνει. 
 Η σχέση που έχουμε όλοι οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί με τα παιδιά μας (εντός και εκτός τάξης), η ασφάλεια που νιώθουν όταν συζητάμε μαζί τους, προσωπικά θεωρώ ότι είναι η καλύτερη τακτική πρόληψης των οποιοδήποτε "προβλημάτων".

Πως νιώθει άραγε η Μόνα Λίζα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι?

 Έχοντας παίξει με τα προσωπάκια και την ερμηνεία των συναισθημάτων που σχετίζεται με τη γραμμή του στόματος, έτσι όπως  ετοιμάζουν το σχέδιο, καλλιτέχνες και μη, συνδεόμαστε με το διαδίκτυο και τη συγκεκριμένη σελίδα  , όπου παρατηρούμε, σχολιάζουμε και προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τι νιώθει κάθε φορά η Τζοκόντα.  

Το χαμογελαστό προσωπάκι.

Στην ερώτηση μου "Τι νιώθει αυτό το πρόσωπο;" δείχνοντας τους το χαμογελαστό προσωπάκι, οι απαντήσεις που πήρα ήταν ότι είναι χαρούμενο, είναι ευτυχισμένο, είναι καλά.
 Η επόμενη ερώτηση ήταν πότε κάποιος νιώθει χαρά, ευτυχία, πότε είναι καλά;
 Τα παιδιά απάντησαν:
- όταν πάω βόλτες,
- όταν πάει κάποιος στη δουλειά του,
- όταν πάει στο σπίτι μετά τη δουλειά,
- όταν πάω σχολείο (αυτό μου άρεσε πολύ)
- όταν παίζω με τους φίλους μου,
- όταν έχω φίλους και σπίτι να μείνω,
- όταν έχω σκυλάκι δικό μου,
- όταν με βάζει η μαμά μου για ύπνο,
- όταν με αγαπάνε,
- όταν είμαι με τους γονείς μου,
- όταν έχω πολλά παιχνίδια,
- όταν γυρίζω από το σχολείο και βρίσκω φαγητό να φάω,
- είμαι χαρούμενος επειδή έχω οικογένεια,
- όταν πηγαίνω στα χιόνια,
- όταν πηγαίνω στα χιόνια και έχω και έλκυθρο,
- όταν κάνω σκι,
- νιώθω χαρά όταν έχω χαμόγελο στο στόμα (τι απλό),
- όταν με αγκαλιάζει η μαμά,
- όταν με φιλάει η μαμά με τον μπαμπά,ο παππούς, η γιαγιά,
- όταν πηγαίνω σχολείο και μαθαίνω γράμματα (απάντηση προνηπίου και αυτή και ιδιαίτερα αρεστή στη νηπιαγωγό) 
- όταν έρχεται ο Άγιος Βασίλης,
- όταν κολυμπάω στη θάλασσα,
- όταν έρχεται ο νονός,
- όταν λιάζομαι,
- όταν μου φέρνουν δώρα,
- όταν συναντάω στο δρόμο ένα φίλο.
 Εχθές έγινε η ανάρτηση με τις απαντήσεις της "λύπης", σήμερα η ανάρτηση με τις απαντήσεις της "χαράς". Δύο συναισθήματα έντονα, τα πιο αναγνωρίσιμα από τα παιδιά, που εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα νομίζω και στις δύο αναρτήσεις.
 Ο προβληματισμός και η συνέχεια της δραστηριότητας στο σπίτι είναι καθαρά υποκειμενικό θέμα. Εγώ ελπίζω να σας προβλημάτισα έστω και λίγο. Καλή συνέχεια λοιπόν....

Οι απαντήσεις των παιδιών στην ερώτηση "Γιατί είναι κάποιος λυπημένος".

 Το πολιτιστικό πρόγραμμα με τα σχήματα μέσω της τέχνης, που δουλεύουμε φέτος, στάθηκε η αφορμή να ασχοληθώ με τα συναισθήματα για άλλη μια φορά, προκειμένου να περάσω στη δραστηριότητα που θα ακολουθήσει, τελικά, εντός των ημερών.
 Η γλώσσα του σώματος, οι εκφράσεις του προσώπου και κυρίως η "γραμμή" του στόματος είναι αυτή που, από ότι διαπιστώσαμε σήμερα, μας φανερώνει τα συναισθήματα του συνανθρώπου μας. Τα παιδιά πλέον αναγνωρίζουν πολύ καλά τα σχήματα, όμως επειδή για να σχεδιάσουμε σχήματα ξεκινάμε από τις γραμμές ασχολούμαστε έστω και καθυστερημένα, λόγω φόρτου εργασιών, με αυτές.
 Αρχικά είδαμε εικόνες και προσπαθήσαμε να ερμηνεύσουμε και  
να ανακαλύψουμε το συναίσθημα που κρύβεται πίσω από τη κάθε γραμμή στόματος. 

 Παίξαμε με τις γραμμές του δικού μας στόματος. Καλούσα τα παιδιά δίπλα μου και τους έλεγα κρυφά από τα υπόλοιπα να δείξουν θυμό, χαρά ή λύπη και να φανεί αυτό από το πρόσωπο τους. Οι υπόλοιποι από κάτω έπρεπε να ανακαλύψουν τι είναι αυτό που νιώθει κάθε φορά το παιδί δίπλα μου. Ο περιορισμός να φανεί το συναίσθημα μόνο από το πρόσωπο δεν ήταν εφικτός από κάποια παιδιά και οι κινήσεις τους ήταν χαρακτηριστικές και αρκετά διασκεδαστικές.
 Δύο από τις κάρτες που παίζαμε τράβηξαν παραπάνω το ενδιαφέρον των παιδιών και το δικό μου γιατί τις σχολίαζαν πολύ. Ήταν η κάρτα του λυπημένου, με μια  κυρτή προς τα κάτω γραμμή για στόμα και η κάρτα του πολύ στεναχωρημένου που είχε το ίδιο στόμα αλλά και δάκρυα που έτρεχαν από τα μάτια του επιπλέον. Βλέποντας αυτές τις κάρτες ξεκίνησε αβίαστα η συζήτηση που είχε ως θέμα "γιατί να είναι κάποιος λυπημένος ή τι είναι αυτό που στεναχωρεί πάρα πολύ κάποιον;" Σε αυτό το σημείο ηθελημένα ξέφυγα από τον αρχικό στόχο της δραστηριότητας και άρχισα να καταγράφω όλα αυτά που στεναχωρούν και προβληματίζουν τα παιδιά μας. Σκέφτηκα ότι θα είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε σαν γονείς τις ευαισθησίες των παιδιών μας. Είναι μια καλή αφορμή για να συζητήσουμε παραπάνω μαζί τους αυτά τα θέματα.
 Έδωσαν τις εξής απαντήσεις: 
-γιατί δεν έχει φίλους,
-γιατί δεν τον παίζουν,
-επειδή η μαμά πάει στη δουλειά,
-επειδή έχουν πεθάνει οι γονείς του και είναι ολομόναχος,
-δεν μπορεί να αναπνεύσει, μυρίζει βρώμικα έξω,
-δεν τον αφήνουν να παίξει,
-γιατί δεν θέλει να παίξει με τα παιδιά, θέλει να είναι μόνος του,
-γιατί όλο τον μαλώνουν, γιατί νευριάζουν μαζί του,
-δεν τον αφήνουν να κάνει μια ζωγραφιά,
-γιατί έφυγαν κρυφά οι γονείς του για βόλτα και τον άφησαν να κοιμάται,
-ανησυχεί για τους γονείς του γιατί λείπουν ταξίδι,
-δεν έχει λεφτά να αγοράσει πράγματα,
-δεν έχει φαγητό να φάει,
-δεν τον αφήνουν να πάει βόλτα,
-δεν έχει σπίτι να μείνει,
-δεν έχει νερό να πιει,
-λείπουν οι γονείς του στη δουλειά, δεν έχει τσίχλες να φάει και δεν μπορεί να πάει μόνος του να πάρει,
-επειδή δεν έχει παπούτσια να φορέσει και τέλος 
-δεν έχει  καινούρια ρούχα και φοράει συνέχεια τα παλιά.